Vì Sao Kế Toán Và CFO Cần Nắm Vững IFRS Từ Hôm Nay

Vì sao kế toán và CFO cần nắm vững IFRS từ hôm nay? Câu hỏi này ngày càng trở nên cấp thiết khi Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển đổi mạnh mẽ theo Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Quốc tế (IFRS). Việc hiểu và áp dụng IFRS không chỉ giúp doanh nghiệp minh bạch tài chính, thu hút vốn đầu tư mà còn là bước chuẩn bị bắt buộc cho các báo cáo hợp nhất, niêm yết quốc tế và kiểm toán độc lập. Bài viết dưới đây, Fintrain sẽ phân tích chi tiết lý do vì sao việc cập nhật IFRS ngay từ bây giờ là điều kế toán viên và CFO không thể trì hoãn nếu muốn dẫn đầu xu hướng tài chính toàn cầu.

I. 7 Lý do Kế toán và CFO cần nắm vững IFRS từ hôm nay

- Chuẩn bị cho lộ trình bắt buộc tại Việt Nam

Bộ Tài chính đã phê duyệt Đề án áp dụng IFRS và xác định các giai đoạn chuẩn bị–thí điểm–mở rộng; từ 2025 tiếp tục đánh giá điều kiện áp dụng và hoàn thiện lộ trình cho giai đoạn sau 2025. Doanh nghiệp cần “khởi động” ngay để tránh cuống ở phút cuối (chuẩn hóa dữ liệu, chính sách kế toán, hệ thống). 

- Tăng uy tín và khả năng huy động vốn quốc tế

IFRS là “ngôn ngữ chung” giúp báo cáo tài chính minh bạch, dễ so sánh, đặc biệt với nhà đầu tư nước ngoài, thị trường vốn và kế hoạch IPO/niêm yết. Nắm IFRS mở rộng cánh cửa tiếp cận vốn rẻ hơn và đối tác chất lượng. 

- Kiểm soát rủi ro và tối ưu cấu trúc tài chính

IFRS yêu cầu nhận diện và trình bày đầy đủ nợ tiềm tàng, nghĩa vụ thuê, công cụ tài chính… giúp CFO thấy “bức tranh nợ” thực tế, từ đó tối ưu đòn bẩy và chi phí vốn. Ví dụ, IFRS 16 buộc ghi nhận tài sản quyền sử dụng và nợ thuê, làm rõ đòn bẩy thay vì “ẩn” ngoài bảng. 

- Nâng cao quản trị hiệu quả và dự báo

BCTC theo IFRS phản ánh bản chất giao dịch và giá trị hợp lý tốt hơn, tạo dữ liệu “sạch” để xây KPI tài chính, lập mô hình dự báo dòng tiền/lợi nhuận sát thực tế. Cách ghi nhận doanh thu, tổn thất tín dụng kỳ vọng… giúp lập kế hoạch thận trọng, giảm sốc khi môi trường biến động. 

- Lợi thế cạnh tranh nghề nghiệp cho kế toán

IFRS là tiêu chuẩn năng lực được ưu tiên tại doanh nghiệp FDI và Big4; ứng viên thành thạo IFRS rút ngắn thời gian hòa nhập hệ thống ERP đa quốc gia và con đường lên các vị trí quản lý tài chính. (Tham chiếu vai trò phổ quát của IFRS và yêu cầu tuyển dụng quốc tế.) 

- Hỗ trợ kiểm toán và hợp nhất tập đoàn mạch lạc

IFRS 10/11 và khung trình bày liên quan giúp xác định kiểm soát, thỏa thuận chung, phạm vi hợp nhất chuẩn xác, giảm sai sót khi soát xét kiểm toán và rút ngắn chu kỳ báo cáo của tập đoàn đa công ty. 

- Chuẩn hóa hệ thống theo xu thế chuyển đổi số

Hầu hết ERP/BI (SAP, Oracle, Power BI…) tích hợp cấu trúc dữ liệu theo IFRS; nắm IFRS giúp thiết kế sơ đồ tài khoản, mapping VAS→IFRS, luồng dữ liệu và report automation hiệu quả hơn, tránh “vá víu” sau này. (Tổng hợp từ tài liệu IFRS 16/IFRS

II. Kinh nghiệm thực tế từ chuyên gia trong doanh nghiệp FDI

Từ trải nghiệm thực tiễn của các chuyên gia Fintrain từng trực tiếp triển khai IFRS tại nhiều tập đoàn FDI Nhật, Hàn và châu Âu, có thể rút ra ba tình huống điển hình phản ánh rõ giá trị của việc hiểu và áp dụng đúng IFRS trong môi trường doanh nghiệp đa quốc gia.

Tình huống 1 – IFRS 16: Leases (Hợp đồng thuê tài sản)

Một doanh nghiệp sản xuất Nhật Bản tại Việt Nam sau khi áp dụng IFRS 16 đã ghi nhận tài sản quyền sử dụng (Right-of-Use Asset) và nợ thuê (Lease Liability) trên bảng cân đối kế toán. Trước đây, chi phí thuê văn phòng và máy móc chỉ phản ánh ngoài bảng nên không thể hiện rõ đòn bẩy tài chính. Việc ghi nhận đúng giúp CFO nhìn thấy bức tranh nợ thực tế, đánh giá khả năng thanh toán trung – dài hạn chính xác hơn, đồng thời có cơ sở thương lượng lại lãi suất và điều khoản thuê với ngân hàng và đối tác để tối ưu chi phí vốn.

Tình huống 2 – IFRS 15: Revenue from Contracts with Customers (Doanh thu từ hợp đồng khách hàng)

Một doanh nghiệp dịch vụ logistics nước ngoài hoạt động tại Việt Nam từng ghi nhận doanh thu theo tiến độ hóa đơn, dẫn đến sai lệch kỳ kế toán. Khi triển khai IFRS 15, đội ngũ kế toán Fintrain hướng dẫn xác định nghĩa vụ thực hiện (performance obligation) và thời điểm chuyển giao quyền kiểm soát.

Kết quả là doanh thu được ghi nhận theo tiến độ hoàn thành thực tế, phản ánh đúng năng lực kinh doanh, tránh rủi ro bị kiểm toán điều chỉnh giảm doanh thu trong kỳ.

Tình huống 3 – IFRS 9: Financial Instruments (Công cụ tài chính)

Tại một doanh nghiệp FDI Hàn Quốc trong lĩnh vực thương mại, việc đánh giá rủi ro công nợ khách hàng theo mô hình tổn thất tín dụng kỳ vọng – Expected Credit Loss (ECL) của IFRS 9 đã giúp công ty nhận diện sớm các khoản phải thu có nguy cơ mất vốn. CFO dựa trên dữ liệu này để điều chỉnh chính sách tín dụng, hạn mức công nợ và dự phòng kịp thời, góp phần giảm tỷ lệ nợ xấu xuống dưới 2% – thấp hơn mức trung bình ngành.

Qua các dự án chuyển đổi IFRS thực tế, chuyên gia Fintrain khuyến nghị CFO nên xây dựng “Bản đồ chuyển đổi IFRS” gồm ba phần trọng tâm:

- Tài khoản bị ảnh hưởng: xác định rõ nhóm tài sản, công nợ, doanh thu, thuê tài chính… chịu tác động lớn.

- Chính sách kế toán cần thay đổi: cập nhật quy trình ghi nhận, định giá và công bố thông tin theo từng chuẩn mực.

- Báo cáo cần chuẩn hóa: rà soát mẫu báo cáo tài chính, hệ thống ERP và công cụ BI để đảm bảo đồng nhất dữ liệu.

Đây là bước đi nền tảng giúp doanh nghiệp FDI vận hành chuẩn IFRS ngay từ cấp quản trị, giảm rủi ro khi kiểm toán quốc tế và nâng cao năng lực minh bạch tài chính trong thời kỳ hội nhập.

III. Thách thức khi triển khai IFRS trong doanh nghiệp Việt Nam

Việc áp dụng IFRS tại Việt Nam đang được thúc đẩy mạnh mẽ, nhưng thực tế triển khai tại nhiều doanh nghiệp – đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ – vẫn gặp không ít khó khăn. Dưới đây là bốn thách thức lớn mà các chuyên gia Fintrain thường ghi nhận trong quá trình tư vấn và đào tạo chuyển đổi IFRS cho doanh nghiệp FDI và nội địa:

- Thiếu nhân lực có chứng chỉ và hiểu sâu về IFRS

Nguồn nhân lực am hiểu IFRS tại Việt Nam còn khan hiếm. Phần lớn kế toán trưởng và CFO quen làm việc theo VAS nên gặp khó khi tiếp cận các chuẩn mực dựa trên nguyên tắc (principle-based) như IFRS. Việc thiếu nhân sự có chứng chỉ ACCA, ICAEW hoặc chứng chỉ IFRS nội bộ khiến doanh nghiệp phụ thuộc vào tư vấn bên ngoài, chi phí tăng và thời gian chuyển đổi kéo dài.

- Khác biệt giữa VAS và IFRS trong ghi nhận và trình bày

Sự khác biệt sâu sắc trong cách ghi nhận tài sản, doanh thu, và công cụ tài chính là rào cản lớn. Ví dụ: IFRS yêu cầu đánh giá giá trị hợp lý (fair value) thay vì nguyên giá; IFRS 15 đòi hỏi xác định nghĩa vụ thực hiện trong hợp đồng dịch vụ, còn IFRS 9 yêu cầu dự phòng theo mô hình ECL – Expected Credit Loss. Những khác biệt này buộc doanh nghiệp phải điều chỉnh lại hệ thống tài khoản, chính sách kế toán và phần mềm ERP.

- Chi phí chuyển đổi hệ thống và đào tạo nhân sự

Triển khai IFRS không chỉ là thay đổi cách ghi sổ, mà là dự án chuyển đổi toàn diện, bao gồm nâng cấp phần mềm kế toán, ERP, đào tạo đội ngũ, thuê chuyên gia tư vấn và kiểm toán. Với doanh nghiệp quy mô vừa và nhỏ, đây là gánh nặng tài chính đáng kể, nhất là trong giai đoạn kinh tế khó khăn hoặc khi chưa thấy lợi ích ngắn hạn rõ ràng.

 - Tâm lý e ngại thay đổi – đặc biệt ở doanh nghiệp SME

Không ít doanh nghiệp còn xem IFRS là “chuẩn mực quốc tế xa vời” chỉ dành cho tập đoàn lớn. Sự e dè này khiến quá trình chuẩn bị chậm trễ, thiếu cam kết từ ban lãnh đạo và dễ thất bại trong giai đoạn triển khai. Theo kinh nghiệm Fintrain, chìa khóa để vượt qua rào cản này là đào tạo nhận thức IFRS cho lãnh đạo cấp cao – bởi chỉ khi CFO và CEO hiểu rõ giá trị IFRS mang lại, dự án chuyển đổi mới có thể được thực hiện hiệu quả và bền vững.

>>> Xem thêm: Lộ Trình Học IFRS Cho Người Mới Bắt Đầu (Từ A-Z)

IV. Giải pháp từ chuyên gia Fintrain – Chuẩn bị cho lộ trình IFRS

Để quá trình áp dụng IFRS tại doanh nghiệp Việt Nam diễn ra hiệu quả, cần một lộ trình chuẩn bị bài bản về con người, hệ thống và quy trình. Dưới đây là những giải pháp thực tế được chuyên gia Fintrain đúc kết từ quá trình tư vấn và triển khai IFRS tại các doanh nghiệp FDI và tập đoàn đa quốc gia.

- Đào tạo đội ngũ kế toán và CFO theo chương trình IFRS chuyên sâu

Kiến thức IFRS đòi hỏi vừa hiểu lý thuyết chuẩn mực, vừa nắm cách vận dụng vào thực tế báo cáo tài chính. Fintrain triển khai chương trình IFRS chuyên sâu theo chuẩn ACCA và lộ trình Bộ Tài chính Việt Nam, giúp học viên hiểu rõ cách xử lý từng chuẩn mực như IFRS 9, 15, 16, 10… trên dữ liệu thật. Việc đào tạo đội ngũ nội bộ giúp doanh nghiệp giảm phụ thuộc tư vấn bên ngoài và chủ động kiểm soát chất lượng báo cáo.

- Xây dựng kế hoạch chuyển đổi từng bước: VAS → IFRS song song

Doanh nghiệp nên bắt đầu bằng việc lập kế hoạch chuyển đổi IFRS theo giai đoạn, trong đó giai đoạn đầu duy trì song song hệ thống VAS và IFRS để so sánh chênh lệch. Chuyên gia Fintrain thường khuyến nghị:

• Lựa chọn 3–5 chuẩn mực IFRS có ảnh hưởng lớn nhất để triển khai trước.
• Thiết lập “IFRS Transition Team” gồm kế toán trưởng, CFO, kiểm toán và chuyên gia tư vấn.
• Chuẩn hóa biểu mẫu và quy trình báo cáo để đảm bảo tính nhất quán khi hợp nhất.

- Ứng dụng phần mềm ERP tích hợp IFRS để tự động hóa ghi nhận và báo cáo

Các hệ thống ERP hiện đại như SAP, Oracle, Odoo, hoặc Power BI đều hỗ trợ module IFRS. Fintrain khuyến nghị doanh nghiệp chuẩn hóa sơ đồ tài khoản, thiết lập mapping VAS – IFRS và tự động hóa báo cáo hợp nhất. Việc này giúp giảm sai sót thủ công, tiết kiệm thời gian, đồng thời tạo nền tảng vững chắc cho chuyển đổi số trong tài chính kế toán.

- Tư vấn và thực hành IFRS trực tiếp trên báo cáo tài chính thật

Thay vì học lý thuyết đơn thuần, Fintrain triển khai mô hình “learning by doing”, trong đó chuyên gia cùng doanh nghiệp thực hành điều chỉnh các chỉ tiêu IFRS trực tiếp trên BCTC hiện hữu của công ty. Cách làm này giúp đội ngũ hiểu sâu tác động thực tế của từng chuẩn mực, nhận diện các vấn đề thường gặp và xây dựng quy trình áp dụng IFRS phù hợp đặc thù doanh nghiệp Việt Nam.

Việc kế toán và CFO nắm vững IFRS từ hôm nay đã trở thành yêu cầu tất yếu trong tiến trình hội nhập tài chính quốc tế. Hiểu rõ và vận dụng chuẩn mực IFRS giúp doanh nghiệp nâng cao tính minh bạch, cải thiện uy tín với nhà đầu tư và tối ưu chiến lược quản trị tài chính dài hạn. 

Để được trang bị bài bản kiến thức và kỹ năng thực hành IFRS theo chuẩn mới nhất, bạn có thể tham khảo các Khóa học IFRS tại Fintrain – thành viên của Lê Ánh Academy, nơi các chuyên gia tài chính hàng đầu trực tiếp hướng dẫn và cập nhật chuẩn mực quốc tế mới nhất.

>>> Tham khảo: Khóa Học IFRS (CertIFR, DipIFR, Chuyển Đổi VAS Sang IFRS)